تنها ۳ سال بعد از شکل گیری یونسکو توسط کشورهای عضو سازمان ملل ، ایران در سال ۱۳۵۴ توانست با موافقت کشورهای عضو به این پیمان‌نامه بین المللی بپیوندد.که در همان سالها چغازنبیل در استان خوزستان ، تخت جمشید در استان فارس و میدان نقش‌جهان در استان اصفهان به عنوان اولین مکان‌های واجد ارزش و اهمیت تاریخی باستانی از ایران به یونسکو معرفی و در فهرست میراث جهانی ثبت شدند.

 پس از ثبت این آثار تخت سلیمان و ارگ بم و پاسارگاد ، و در نوبتی دیگر گنبد سلطانیه و بیستون نیز در زمره مهمترین آثار تاریخی باستانی معرفی شده از سوی کشورمان به ثبت جهانی رسیدند ، با استناد به مدارک و مستندات میتوان گفت که تا کنون ۲۶ مورد از مکان‌های تاریخی-فرهنگی و طبیعی ایران با عنوان میراث جهانی به ثبت رسیده‌اند. این فهرست شامل ۲۴ مورد از میراث فرهنگی و ۲ اثر میراث طبیعی است

اما در کنار مکان هایی چون ، طاق بستان، شهر تاریخی ماسوله ، پارک ملی گلستان و … هگمتانه (قصر هفت‌حصار و یا به استناد کتب قدیمی تر هِنَگِمن ، آنادانا، آمادای، مادای ، به عنوان بنایی از خشت و گل و اثر تاریخی که بنابه دستور دیاکو اولین پادشاه نخستین تشکیلات حکومتی در این سرزمین ساخته شده) به عنوان یک دست سازه ی واجد ارزش و اهمیت تاریخی باستانی بجا مانده از بشر سال‌ها ست که در نوبت ثبت جهانی قرار دارد

هر چند این اثر ارزشمند در ۲۴ شهریور ۱۳۱۰ با شماره ی ۲۸ به ثبت آثار ملی رسیده است ، و هم اکنون با کاربری موزه بازدید از آن برای عموم آزاد است، اما تثبیت و معرفی آن تحت عنوان یک اثر تاریخی جهانی به آن جایگاه ویژه و پر اهمیتی در جهان می‌بخشد که می‌تواند علاقمندان به گردشگری در اقصی نقاط دنیا را به همدان بکشاند و این شهر را به عنوان شهری توریستی در دنیا معرفی کند و همدان می‌تواند از رهگذر حضور توریست های داخلی و خارجی به رونق کسب و کار و در پی آن رشد اقتصادی مطلوب و مناسب دست پیدا نماید

ثبت هگمتانه در زمره آثار تاریخی باستانی جهانی حتماً می‌تواند باعث شکوفایی اقتصادی در همدان شود ، کارشناسان میراث فرهنگی می‌گویند حضور هر ۱۰نفر گردشگر بستر ایجاد یک شغل را فراهم می‌کند ، که این اتفاق ها اعم از رونق بخشیدن به کسب و کارهای کوچک و بزرگ در همدان ، اشتغالزایی برای مردم و رشد اقتصادی شهر و استان را به مطلوب ترین شکل ممکن فراهم می سازد ، این‌ها زمانی برای همدان محقق می شود که مردم در کنار مسئولان زیرساخت های لازم برای معرفی هگمتانه به یونسکو را مهیا نمائیم.

براساس برنامه‌ریزی های انجام‌شده، کمتر از ۲ ماه دیگر کارشناسان ارزیاب کمیته میراث جهانی یونسکو ، وارد ایران می‌شوند و در همدان پرونده ثبت جهانی هگمتانه را که از سوی ایران برای ثبت جهانی معرفی شده است، مورد ارزیابی میدانی قرار خواهندداد.

پرونده هگمتانه به عنوان یک اثر میراثی ایرانی پرونده ای بسیار حائز اهمیتی است.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان همدان با اشاره به اینکه ثبت جهانی هگمتانه موجب حفظ داشته‌های تاریخی و انتقال آن به نسل بعدی می‌شود گفت: پایه اساسی ثبت جهانی هگمتانه بر مباحث اقتصادی است که به رونق اقتصادی کسبه و بازاریان کمک می‌کند.

محسن معصوم‌علیزاده با اشاره به ضرورت افزایش رونق اقتصادی و پویایی در پیاده راه اکباتان اظهار داشت: به نتیجه رسیدن پرونده همدان برای جهانی شدن به جذب اقتصاد بالا در حیطه درآمد‌های ناخالص ارزی می‌انجامد.

وی با بیان اینکه جداره سازی خیابان اکباتان باعث رونق کسب و کار محلی و بومی و رشد اقتصادی مطلوب را در پی خواهد داشت افزود: در دیدار با شهردار همدان مقرر شد که جداره سازی خیابان اکباتان در دستور کار قرار گیرد که این کار آغاز شده و در حال انجام است.

​​​​​​​

ثبت جهانی هگمتانه نیازمند حمایت رسانه‌ها

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان همدان تاکید کرد که رسانه‌های جمعی فرصت ثبت جهانی هگمتانه و دستاورد‌های قابل توجه این رویداد اثرگذار را برای مردم تشریح و تبیین کنند.

معصوم‌علیزاده گفت: هم افزایی رسانه ها، دستگاه‌های اجرایی و همراهی مردم لازمه ثبت جهانی هگمتانه است که در این رویداد همکاری مردم مشهود است.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان همدان، ظرفیت ثبت جهانی هگمتانه را بهبود رونق گردشگری، وضعیت بازار، اقتصاد و معیشت کسبه این منطقه اثربخش دانست و گفت: برهمین اساس مقرر شد که مغازه‌ها در داخل محوطه ثبت جهانی هگمتانه اصلاح، بازنگری و سردرب آن‌ها یکسان سازی شود.

معصوم‌علیزاده اظهار داشت: تلاش کردیم فضا به گونه‌ای هماهنگ شود که در طول سفر ارزیابان با هم افزایی و همکاری دستگاه‌های خدمت رسان، کسبه و اصناف بتوانیم داشته‌های تاریخ بشری شهر همدان را حفظ کنیم.

وی با اشاره به بازدید مدیرکل ثبت و حریم آثار و حفظ و احیا میراث معنوی و طبیعی کشور ازمحوطه تاریخی هگمتانه و برگزاری جلسات کارشناسی گفت: بر اساس برنامه‌ریزی‌ها در ماه‌های آتی ارزیابان یونسکو به مدت پنج روز در همدان مستقر خواهد شد تا عرصه و حریم مشخص شده مسیر جهانی شدن همدان را بازدید و بررسی کنند.

به گفته وی شرایط برای حضور ارزیابان در همدان مطلوب است فقط باید موارد مورد تاکید در به نتیجه رسیدن پرونده ثبت جهانی همدان سریعتر پیگیری شود.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان همدان یادآوری کرد: اعتباراتی که به سبب ثبت جهانی به طور قطع شامل حال استان همدان خواهد شد صرف مرمت و حفاظت بیشتر از سرمایه‌های فرهنگی می‌شود.

معصوم‌علیزاده افزود: در راستای ثبت جهانی هگمتانه هم افزایی مطلوبی بین دستگاه‌های اجرایی با محوریت استاندار شکل گرفته و ضمن برگزاری جلسات، مسائل اساسی در حال پیگیری است.

وی اظهار داشت: در راستای حذف سواره از عرصه محوطه تاریخی هگمتانه ون‌ها از خیابان اکباتان حذف شده و تردد سواره‌ها نیز از محوطه هگمتانه حذف می‌شود.

به گفته وی تمهیدات اصلاح و نصب موانع مناسب به منظور جلوگیری از ورود و تردد موتورسیکلت به پیاده راه‌ها در شورای ترافیک شهرستان به عمل آمده و در حال انجام است.

معصوم‌علیزاده توضیح داد: در راستای آگاهی بخشی به عموم مردم هشتگ "# همه با هم تا ثبت جهانی هگمتانه" راه اندازی شده و در این راستا با هم افزایی شهرداری فضا سازی شهری صورت می‌گیرد.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان همدان ادامه داد: ثبت میراث در سطح جهانی موجب می‌شود که آثار تاریخی و فرهنگی ما در جامعه جهانی دیده شود و از پشتوانه‌های بازسازی و تبعات آن بهره‌مند شویم و گردشگرانی به کشورمان جذب شوند و همه این‌ها به معنای ارتقای سطح درآمد‌های ناخالص ملی و داخلی و در نهایت روندی برای توسعه اقتصادی و توسعه پایدار خواهد بود.

حضور ارزیابان یونسکو شهریورماه برای ارزیابی پرونده ثبت جهانی هگمتانه

معصوم‌علیزاده با اعلام اینکه ارزیابان یونسکو شهریورماه سال‌جاری برای ارزیابی پرونده ثبت جهانی در همدان حضور پیدا می‌کنند، تصریح کرد: اقدامات اجرایی و پروژه‌ها باید تا زمان حضور ارزیابان انجام شود.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان همدان اضافه کرد: یکی از نکات مورد توجه کارشناسان یونسکو همکاری، هماهنگی و هم‌افزایی میان مجموعه‌های مدیریتی استان است.

وی با تاکید بر اینکه موانع ثبت جهانی هگمتانه تا قبل از شهریور عملی شود، اظهار داشت: باید اهتمام ویژه‌ای به پرونده داشته باشیم چراکه آبروی جمهوری اسلامی ایران است.

معصوم‌علیزاده تصریح کرد: ثبت جهانی هگمتانه به همدان و مجموعه تاریخی استان هویت می‌دهد و به طور قطع بر عرصه‌های اقتصادی، فرهنگی و گردشگری تاثیر خواهد گذاشت، علاوه بر این اعتبارات خوبی به پرونده اختصاص داده شده است

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی همدان با بیان اینکه مدت زمان کمی تا سفر ارزیابان یونسکو به همدان باقیمانده است اظهار داشت: در صدد هستیم موانع احتمالی را از این پرونده حذف کنیم و به این منظور بار‌ها مسیر تعریف شده را با حمایت و تاکید مدیریت ارشد استان بازنگری کرده ایم.

مدیر پایگاه میراث ملی محوطه باستانی هگمتانه نیز در این باره گفت: تفاوت عمده پرونده ثبت جهانی همدان با سایر پرونده ها، این است که ما با یک تک بنا که در اختیار میراث فرهنگی باشد مواجه نیستیم، یک مجموعه‌ای داریم که به ادارات مختلف، مردم، شهرداری و رزق و روزی مردم وابسته است.

دکتر صاحب محمدیان منصور افزود: پس این محدوده به طور قطع فقط با تلاش مجموعه میراث فرهنگی به نتیجه نخواهد رسید، چون بخش‌های بسیاری از آن در اختیار مردم، بازار و شهرداری است.

وی ادامه داد: سازه‌های مختلفی داریم که اگر همه مجموعه‌ها با هم پای کار نیایند اتفاقی نخواهد افتاد، از اهداف این نوع پرونده‌ها این است که از تک بنا فاصله می‌گیرد و به سمت منظر‌ها و فضا‌های شهری پیش می‌رود.

محمدیان منصور اظهار داشت: در راستای حفظ این فضا‌ها برای آیندگان و بشریت و این مدل کسب و کار و رزق و روزی مهم است که این مردم پای کار باشند و به این اتفاق کمک کنند.

وی یکی دیگر از مباحث مربوط به ثبت هگمتانه را اقناع سازی مردم عنوان کرد و افزود: آماده کردن مردم فقط با جلسه گذاشتن انجام نمی‌شود و اگر رسانه در اقناع سازی کمک نکند این اتفاق نمی‌افتد.

مدیر پایگاه میراث ملی محوطه باستانی هگمتانه اظهار داشت: هدف ثبت جهانی این است که پای توریست خارجی در سطح شهر همدان باز شود و بازار رونق پیدا کند.

«هگمتانه و مرکز تاریخی همدان» حدود ۱۰۰ هکتار درنظر گرفته شده که شامل تپه هگمتانه، بازار، بافت و ۱۴۰ اثر تاریخی است و با ثبت جهانی این اثر، انتظار می‌رود بافت تاریخی، بازار سنتی، مسجد جامع و پیاده راه‌های شهر همدان حفظ شود.

سایت تاریخی هگمتانه با ۴۰ هکتار وسعت در انتهای خیابان اکباتان همدان قرار دارد، این تپه تاریخی به دوره مادها منسوب بوده و نام خود را از هگمتانه پایتخت دولت مادها اقتباس کرده است.

بر اساس کاوش های بدست آمده از سوی عده ای از باستان شناسان، آثار مکشوفه در این شهر تاریخی مربوط به دوره اشکانیان و دوره های پس از آن است البته آثاری از دوره هخامنشیان نیز از این سایت تاریخی کشف شده که بیانگر استقرار سیاسی دولت هخامنشیان در همدان است.

شهر جهانی هگمتانه

هگمتانه به معنای" محل تجمع" بوده و از ۲ واژه پارسی باستان "هگمتا" به معنای گردآمدن و پسوند اسم مکان "نا" تشکیل شده است.

زمان استقرار حکومت ماد از ۷۲۸ ق.م تا ۵۵۰ ق.م است و اگر چه این مکان به محل و پایتخت استقرار مادها معروف شده است ولی تاکنون شواهد محکمی دال از این دوره به دست نیامده است.

با کشف سیستم معماری موجود که متعلق به دوره اشکانیان است قدمت این شهر به دوره اشکانی و پس از آن منصوب شده است.

از مجموعه ساختمان های مکشوفه که در عمق ۲ تا پنج متری از سطح تپه قرار دارد بناهایی با ابعاد ۵/۱۷ *۵/۱۷ متر کشف شد.

مجموعه بناهای موجود در ۲ ردیف موازی به صورت قرینه و پشت به یکدیگر ساخته شده اند و بین هر ۲ ردیف بنای موجود معبری به عرض۵/۳ متر در جهت شمال شرقی –جنوب غربی ایجاد شده است.

بخش هایی از حصار عظیم شهر به قطر تقریبی ۹ متر و ارتفاع باقی مانده هشت تا ۱۲ متر نیز کشف شده که در فواصل معین دارای برج های عظیمی بوده است.

در شرق سایت، موزه هگمتانه قرار دارد که آثار بسیار ارزشمندی از دوره های قبل و پس از اسلام را در خود جای داده است.

هگمتانه پذیرای ۲ اثر تاریخی دیگر شامل کلیسای "مریم مقدس" و کلیسای "گرگوری استپانوس" است.

تپه تاریخی هگمتانه به شماره ۲۸ در تاریخ ۲۴/۰۶/۱۳۱۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.